سرطان دستگاه گوارش دومین نگرانی مازندرانی‌ها بعد از چاقی است
سرطان در کمین مازندرانی‌ها
شناسه خبر: 10431 سرویس: پزشکی و سلامت
مازندران با جمعیتی بیش از 3 میلیون و 300 هزار نفر همواره به عنوان یکی از استان‌هایی که از آمار نسبتا بالایی در زمینه ابتلا به بیماری‌ها و سرطان‌های دستگاه گوارش برخوردار است در مراکز علمی، تحقیقاتی و پزشکی مورد توجه قرار دارد. اگر در روزگاری نه چندان دور ابتلا به بیماری‌های واگیردار تنها عامل مرگ و میر انسان‌ها بود، امروز شیوع انواع بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی، عروقی، سرطان‌ها و فشار خون و دیابت موجب نگرانی است.
طبق آمار اعلام شده از سوی انجمن گوارش و کبد ایران، حدود 27 درصد از موارد ابتلا به سرطان در کشور مربوط به دستگاه گوارش است که از این میزان 16 درصد مربوط به سرطان معده و 10 درصد مربوط به سرطان روده بزرگ است. بنا به اظهارات این انجمن، در نوار شمالی ایران سرطان دستگاه گوارش مانند معده، روده بزرگ و مری شایع‌تر و در نوار جنوبی ایران آمار شیوع این نوع سرطان‌ها پایین‌تر است؛ این در حالی است که بر اساس اعلام وزارت بهداشت و درمان، سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در بین زنان و سرطان مری شایع‌ترین سرطان بین مردان دلایل کاهش نیافتن بیماری سرطان به شمار می‌رود.
اگرچه مؤلفه‌هایی همچون پیشگیری، غربالگری و تشخیص زودهنگام، نقش مهمی در درمان انواع سرطان‌ها دارد، اما با توجه به تنوع عوامل ایجادکننده، تاخیر در مراحل تشخیص و طولانی بودن دوره درمان و هزینه‌های سنگین پزشکی، به نظر می‌رسد تاکنون توفیقات چندانی در کاهش آمار این بیماری‌ها در کشور به دست نیامده است.
پیشتازی سرطان معده و روده بزرگ در مازندران
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این رابطه گفت: سرطان‌های معده و روده بزرگ به عنوان شایع‌ترین نوع سرطان در مازندران بیش از 35 درصد از میزان ابتلا به انواع سرطان‌ها را در استان به خود اختصاص می‌دهند. سرطان معده با میزان ابتلای 30 درصد و سرطان روده با میزان ابتلای 15 درصد بیشترین آمار سرطان را در مردان دارند، اما در زنان مازندرانی سرطان‌های معده و روده بزرگ بعد از سرطان پستان و دهانه رحم، به ترتیب دومین و سومین نوع سرطان به شمار می‌روند.
«محسن اعرابی» تغذیه نامناسب، پرخوری، مصرف بیش از حد مواد غذایی سرخ‌کردنی، نمک زیاد و مصرف ناکافی ماهی، سبزی‌ها و میوه‌‌های تازه را از مهمترین عوامل ایجاد خطر برای ابتلا به انواع سرطان دانست و تصریح کرد: در حال حاضر طرح غربالگری 3 سرطان موثر از جمله سرطان پستان، روده بزرگ و دهانه رحم توسط پزشکان خانواده و در برنامه تحول سلامت بهداشت اجرا میشود. به همه افراد بالای 40 سال توصیه می‌کنیم با مراجعه به پزشک خانواده خود در این طرح شرکت کنند تا در صورت مثبت بودن تست‌های غربالگری برای مشاوره و درمان به پزشکان متخصص ارجاع داده شوند.
این مسئول یادآور شد: متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد افزایش میزان ابتلا به سرطان‌های گوارش در استان‌های شمالی کشور هستیم. در این بخش نباید به نقش جدی مصرف سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی بی‌توجه بود. به این موارد باید عوامل محیطی شامل آلاینده‌ها، مواد صنعتی و ورود فاضلاب‌ها به آب‌های سطحی استان را نیز اضافه کرد که در بروز انواع سرطان‌های گوارشی بسیار موثرند.
اضافه وزن دو سوم مازندرانی‌ها
اعرابی بیان کرد: خوشبختانه بیش از 50 درصد انواع سرطان با تغییر رفتارهای زندگی قابل پیشگیری و درمان است و کنترل وزن نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند. متاسفانه طبق آمار، نزدیک به دو سوم از جمعیت مازندران اضافه‌وزن دارند. یعنی 7/61 درصد زنان و 47 درصد مردان مازندرانی چاق هستند. چاقی به عنوان یکی از ریزفاکتورهای ابتلا به سرطان دستگاه گوارش نتیجه برهم خوردن تعادل میان انرژی دریافتی و تحرک است. آمارها نشان می‌دهند که 98 درصد زنان و 92 درصد مردان مازندرانی کم‌تحرک هستند. میانگین این آمار در کشور 3/96 در زنان و 3/87 درصد برای مردان است، بنابراین، مازندران رتبه یک چاقی را در کشور دارد.
سرطان دستگاه گوارش یک بیماری چند عاملی
یک پزشک فوق تخصص گوارش و کبد نیز اظهار کرد: با تجربه‌ای که از خدمت در استان اردبیل و ترکمن‌صحرا کسب کردم می‌توانم بگویم که دست‌کم آمار بیماری‌های گوارشی در این دو ناحیه بسیار بیشتر از مازندران است. البته اگرچه شایعاتی مبنی بر سرطان‌خیز بودن اقلیم و آب و خاک مازندران شنیده میشود، اما تاکنون اسناد معتبری برای اثبات این ادعا ارائه نشده و به نظر می‌رسد عوامل وراثتی مهمترین فاکتور در این زمینه باشد.
دکتر «پیمان گوران اوریمی» درباره جغرافیای ابتلا به بیماری‌های گوارشی در کشور گفت: کمربند سرطان مری از کشور ترکیه آغاز شده و پس از عبور از روسیه و همسایگان شمالی به استان‌های شمالی کشور رسیده است. از آنجا به کشورهای جنوب‌شرقی آسیا از جمله چین و هندوستان منتهی میشود.وی با تاکید بر این‌که سرطان دستگاه گوارش یک بیماری چند عاملی است، افزود: خوشبختانه با بالا رفتن سطح آگاهی مردم و حساسیت نسبت به علائم هشداردهنده و ارتقای تجهیزات تشخیص پزشکی در مراکز درمانی، درصد زیادی از ضایعات پیش‌سرطانی در دستگاه گوارش به موقع تشخیص داده میشود و مورد درمان قرار می‌گیرد. همین موضوع آمار مرگ و میر ناشی از سرطان‌های دستگاه گوارش را به شدت پایین آورده است.
تعداد بالای مراجعان
گوران از خرید و نصب دستگاه‌های پیشرفته آندوسکوپی و کولونوسکوپی در مراکز درمانی دولتی و تامین اجتماعی مازندران خبر داد و بیان کرد: خوشبختانه مازندران از استان‌های برخوردار در زمینه امکانات و تجهیزات روز پزشکی است که ضریب تشخیص و درمان بیماری را بالا می‌برد، اما به دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، مراکز درمانی دولتی همواره با تعداد بالای مراجعان و بیماران مواجه است، به گونه‌ای که فقط در بیمارستان منطقه‌ای ولیعصر(عج) قائمشهر، 130 تا 150 مورد آندوسکوپی و کولونوسکوپی در طول هفته انجام میشود که این آمار در کنار دو مرکز درمانی و خصوصی دیگر در این شهرستان عدد قابل توجهی است.
وی با بیان این‌که بیماران برای تشخیص و درمان بیماری نیازی به مراجعه به پایتخت ندارند، افزود: مهمترین هدف یک مرکز درمانی و تیم پزشکی مستقر در آن، ایجاد اعتماد در بیماران است و پزشک خانواده به عنوان یک سیستم ارجاع‌دهنده، مطمئن‌ترین راه برای تشخیص درست مسیر درمان و مراجعه به پزشکان متخصص است. به این ترتیب وقت بیمار تلف نمی‌شود و زمان ویزیت بیماران در درمانگاه‌ها و مراکز درمانی دولتی به زمان استاندارد نزدیک‌تر خواهد شد.
این پزشک فوق‌تخصص گوارش و کبد، ثابت ماندن تعرفه‌های پزشکی را از مهمترین مشکلات مراکز درمانی در بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: متاسفانه با وجود مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه‌های درمان و خرید تجهیزات و داروهای پزشکی، وزارت بهداشت و درمان اجازه افزایش تعرفه‌های پزشکی را به بخش خصوصی نمی‌دهد و این یکی از مشکلات طرح تحول سلامت است.
گوران ادامه داد: برای پزشکان متخصص و فوق‌تخصص کار کردن در استان کوچکی همچون مازندران که از مراکز درمانی دولتی متعددی برخوردار است، به صرفه نیست. فقط دغدغه درمان و انگیزه‌های عاطفی و بوم‌دوستی است که آنها را وادار به ماندن در زادگاه خود می‌کند. انتظار ما از دولت و رسانه‌ها این است که با معضل پزشک‌ستیزی مقابله کنند. در سیستم درمانی هرچه ارتباط بین بیمار و پزشک بهبود یابد، علاوه بر دلگرمی پزشکان، پروسه درمان نیز کوتاه‌تر و سریع‌تر میشود.
اجرای طرح پایش بیماری‌های گوارشی
رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی مازندران از اجرای طرح پایش بیماری‌های گوارشی «سلیاک» و «التهاب روده» در استان خبر داد و گفت: همسو با طرح ملی دانشگاه علوم پزشکی ایران، این طرح از 3 سال پیش آغاز شده که با شناسایی و انجام کارهای درمانی به موقع می‌توان از ابتلا به سرطان جلوگیری کرد.
دکتر «حافظ فاخری» افزود: با هماهنگی‌های انجام شده توسط پزشکان مازندران، افرادی که مبتلا به این بیماری‌ها هستند به سیستم ثبت بیماری‌های گوارشی مستقر در مرکز تحقیقات بیماری‌های کبد و گوارش علوم پزشکی مازندران معرفی می‌شوند تا برای دریافت خدمات پزشکی موثرتر در فهرست سامانه اطلاعاتی دانشگاه قرار بگیرند.
مسئول واحد ثبت بیماری سرطان در دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز اظهار کرد: سامانه ثبت بیماران سرطانی از ابتدای سال 95 به منظور ثبت دقیق آمار و مشخصات این بیماران در دانشگاه علوم پزشکی مازندران راه‌اندازی شده است.
«مجید یعقوبی» با بیان این‌که به دستور وزارت بهداشت آمار در 12 استان کشور از جمله مازندران به صورت دقیق و علمی در حال بررسی است، افزود: این گزارش‌ها به عنوان مبنای دقیق علمی و تحقیقاتی برای متخصصان و با هدف ریشه‌یابی و چاره‌اندیشی درمان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
وی یادآور شد: نتایج به دست آمده در طرح ثبت سرطان مازندران نشان می‌دهد که سرطان‌های پستان، معده، روده، خون و ریه، 5 بیماری سرطانی نخست در استان هستند و بیشترین موارد ابتلا به آنها مربوط به سنین بالای 40 سال است.