چگونه شخصی که با پای پیاده به حج می‌رفت قاتل امام حسین(ع) شد؟ / وقتی یک شیخ به شکرانه شهادت امام(ع) مسجد ساخت!
شناسه خبر: 41608 سرویس: فرهنگی
در این گزارش به معرفی دو تن از مشهورترین افراد حاضر در لشگر عمر سعد می‌پردازیم که اتفاقا در بخشی از دوران عمرشان، بسیار معتقد بوده تا بدانجا که یکی مسجد می‌سازد و دیگری پیاده به خانه خدا می‌رود.
کربلا محل ظهور افرادی با سرنوشتهای متفاوت است. گویی تو می‌توانی عاقبت هر مسیری را که می‌خواهی در زندگی بگزینی، ببینی. شاید گمان کنید همه افراد لشکر اشقیا از بی‌قیدان بودند اما چنین نیست. در این گزارش به معرفی دو تن از مشهورترین افراد حاضر در لشگر عمر سعد می‌پردازیم که اتفاقا در بخشی از دوران عمرشان، بسیار معتقد بوده تا بدانجا که یکی مسجد می‌سازد و دیگری پیاده به خانه خدا می‌رود.
شبث بن ربعی؛ مردی با هزار چرخش
در کربلا شبث بن ربعی ، ابتدا از یاران امیرالمومنین علی علیه السلام و در آخر کارش از دشمنان اهل بیت علیه السلام و از قاتلین حسین بن علی (ع) بود. او از طائفه «بنی تمیم» و از شخصیت های معروف کوفه بود.
شورش علیه خلیفه سوم
شبث بر ضد عثمان شورید ولی بعدا توبه کرد و بعد از قتل عثمان نامه ای به معاویه نوشت و او را متهم به کوتاهی در حمایت از عثمان نمود و نوشت که: تو دوست داشتی تا عثمان کشته شود و آن را بهانه قرار دهی و وقتی معاویه درخواست داشت تا عمار یاسر را به عنوان قاتل عثمان در اختیار او قرار دهد، شبث به عنوان نماینده امام با او محاجه و اعتراض کرد.
شرکت در جنگ صفین در کنار علی(ع)
شبث در سال 36 هجری قمری از یاران علی بن ابیطالب در بین فرماندهان علی(ع) و در کنار "مالک اشتر و حجربن عدی" و قبل از جنگ صفین از طرف علی علیه السلام همراه "عدی بن حاتم" نزد معاویه رفت و با او سخنانی گفت و او را دعوت به اطاعت از امیرالمومنین (ع) کرد.
در جنگ صفین، در رکاب علی(ع) و فرماندهی جناح چپ سپاه علی ابن ابیطالب را داشت. ولی در جنگ با خوارج در مسیر حرکت حضرت به طرف «نهروان» او و اشعث بن قیس و عمروبن حریث از اطاعت حضرت بیرون رفته و دیگران را باز داشتند و به خوارج پیوستند.
تمسخر حضرت علی(ع) توسط شبث
شبث و دوستانش قبل از جنگ نهروان در یک تفریح دوستانه بطور مسخره، یک سوسمار را دست به دست داده و می‌گفتند با علی (ع) بیعت کردیم. علی از اینکار زشت و از آینده آنها خبر داد و گفت: به خدا قسم شما دو نفر (اشاره به عمروبن حریث) با فرزندم حسین خواهید جنگید.
نامه به امام(ع) و دعوت ایشان به کوفه
شبث از جمله کسانی است که در واقعه عاشورا به امام حسین علیه السلام نامه نوشتند و حضرت را به کوفه دعوت کردند. روز عاشورا نیز امام حسین علیه السلام در اولین سخنرانی مفصل خود که خطاب به کوفیان داشت از او نام برد و فرمود: یا شبث بن ربعی و یا .... مگر شما به من ننوشتید که ...
شرکت در جنگ علیه امام حسین(ع)
روز پنجم محرم عبیدالله بن زیاد دستور داد که به شبث بن ربعی بگویید به کاخ بیاید. او جنگجو و تیرانداز ماهری است و باید به لشکر عمر سعد بپیوندد.
شبث بن ربعی گفت: ای امیر! من بیمارم و نمی توانم در جنگ شرکت کنم.عبیدالله: بیماری را بهانه نکن و با حسین بجنگ. پاداش خوبی به تو داده خواهد شد.شبث بن ربعی: چاره ای نیست. از پاداش امیر عبیدالله نمی توانم چشم بپوشم. شبث در این واقعه فرمانده نیروهای پیاده لشگر دشمن (عمر سعد) در کربلا بود و در قتل حسین بن علی شرکت داشت.
ساخت مسجد به شکرانه شهادت امام حسین(ع)
شبث بن ربعی بعد از واقعه عاشورا به شکرانه کشته شدن حسین(ع)، مسجدی را در شهر کوفه تجدید بنا کرد. او تا مدتی در شهر کوفه قدرت داشت تا اینکه شورش مختار آغاز شد.
جنگ بامختار، صلح و مجددا جنگ
شبث پس از قیام مختار ثقفی با او از در صلح درآمد. برخی منابع می‌گویند که او رئیس پلیس مختار شد. با این حال، بعد از مدتی علیه مختار شورید؛ به بصره رفت و با مصعب بن زبیر همراه شد. در واقع، پس از شکست شورش مخالفان، مختار به تعقیب قاتلان امام حسین(ع) پرداخت. شبث بن ربعی و شمر بن ذی‌الجوشن و تعدادی از عاملان واقعه کربلا به سوی بصره گریختند. مختار گروهی را به تعقیب آنها فرستاد که شمر را کشتند، اما شبث به بصره فرار کرد و در آنجا مصعب بن زبیر را به جنگ با مختار تحریک کرد.
شبث در قتل مختار مشارکت نمود و سرانجام در سن هشتاد سالگی در کوفه از دنیا رفت.
شمر بن ذی الجوشن؛ از سفر حج با پای پیاده تا جنگ در کربلا
شمر بن ذی الجوشن الضبابی الهوازنی معروف به شمر بن ذی‌الجوشن و کُنیهٔ «أبو السابغة» فردی از طایفهٔ بنی کلاب بود. پدر شمر (ذی الجوشن) شُرَحبیل بن اَعْوَر بن عمرو نام داشت. دربارۀ سبب نام گذاری او به ذی الجوشن برخی معتقدند به جهت برآمده بودن سینه‌اش به ذی الجوشن معروف شده است.
به قولی نیز، نام او جَوشن بن ربیعه بود. ذوالجوشن به خواسته پیامبر اکرم (ص) برای پذیرش اسلام اهمیتی نداد اما پس از فتح مکه، چون مسلمانان بر مشرکان پیروز شدند، اسلام آورد.
شرکت در جنگ صفین در کنار امام علی(ع) و جانباز شدن
شمر بن ذی الجوشن در ابتدا از یاران امیرالمؤمنین امام علی (ع) بود. وی در جنگ صفّین، آن حضرت را یاری کرد و در مبارزه با اَدهم بن مُحرِز باهِلی (از سپاه شام)، صورتش به شدت مجروح گشت. اما بعدها ازامام علی (ع) روی گرداند و خط خود را از او جدا کرد.
پیاده روی تا حج
دکتر محمدرضا سنگری در رابطه با شمر و سابقه اش در ایلام می‌گوید: "از صحنه کربلا خارج شده اید، یک نفر به شما هم می بگوید همه چیز برای رفتن شما به خانه خدا آماده است. آیا شما حاضرید با پای پیاده به این سفر بروید؟ مطمئنا می گویید: نه! اما اگر به این سفر سه و چهار ماه که زخم خستگی، تشنگی و گرسنگی دارد. یک بار بروید بار دیگر به شما بگویند نمی روید. این آقایی که ما صحبتش را می کنیم (شمر) شانزده بار با پای پیاده به سفر حج رفته است. فکر نکنید شمر اهل نماز و روزه نبوده و یا از آن دسته آدم هایی بوده که عرق می خوردند، عربده می کشیدند؛ شمر و بسیاری دیگر که آن طرف ایستاده اند، آدم هایی هستند که پیشانی پینه بسته داشتند. بسیاری از آن ها اهل تهجد بودند."
شهادت علیه صحابه پیامبر
شمر هنگام دستگیری حُجر بن عَدی (از صحابه پیامبر(ص) و از یاران علی) در سال ۵۱، جزو کسانی بود که نزد زیاد بن ابیه(پدر عبید الله بن زیاد و حاکم وقت عراق) به دروغ شهادت داد که حجر مرتد شده و شهر را به آشوب کشیده است.
جنایت در کربلا
شمر در حادثۀ کربلا از قاتلان و مسببان اصلی شهادت امام حسین(ع) بود. می‌گویند او از جمله افرادی بود که عمر سعد را به جنگ با حسین(ع) واداشت.
همچنین شمر به تیراندازان دستور داد تا بدن امام را هدف قرار دهند. سپس با فرمان او، همه به سوی امام حمله بردند و کسانی از جمله سِنان بن اَنَس و زُرْعَة بن شریک ضربه‌های نهایی را بر امام وارد کردند.
آیا شمر سر مبارک حضرت را از تن جدا کرد؟
دربارۀ کسی که سر امام حسین را از تن جدا کرد، روایات گوناگونی وجود دارد که در برخی از آنها از شمر نام برده شده است. به گفتۀ واقدی، شمر امام حسین(ع) را کشت و با اسب خود بدن آن حضرت را لگدکوب کرد. در برخی روایات گفته شده است که وی بر سینۀ امام نشست و سر او را از قفا جدا کرد. با این حال، بسیاری از منابع تاریخی از جمله طبری، سنان بن انس را قاتل امام(ع) معرفی می‌کنند.
قیام مختار و کشته شدن شمر
زمانی که مختار ثقفی در سال ۶۶ هجری برای خونخواهی حسین بن علی قیام کرد، شمر از کوفه فرار کرد. یکی از غلامان مختار، به دنبال او رفت ولی شمر، غلام را کشت و بعد به قریه دیگری فرار کرد و از آنجا هم باز به قریه «کلتانیه» تا اینکه سپاهیان مختار در آن جا، او را محاصره کردند. یاران شمر همگی پا به فرار گذاشتند. خود او هم فرصت نکرد تا لباس رزم بپوشد، پارچه‌ای به خود پیچید و با نیزه در مقابل سپاه مختار ایستاد تا اینکه از پای درآمد.
در روایتِ دیگری؛ سردار ایرانی سپاه مختار به نام کیسان (ابوعمره)، شمر را دستگیر کرد و نزدِ مختار آورد. مختار ثقفی، سر او را از بدن جدا کرد و بدنش را درونِ دیگی پر از روغنِ جوشان انداخت. سپس، یارانِ مختار سرش را لگدکوب کردند و نزد محمد بن حنفیه فرستادند تا تسکینی بر وی باشد. البته چند روایت در مورد نحوه قتل وی وجود دارد.
در روایتی دیگر گفته شده که بدنِ او را به کیفرِ کاری که کرده بود، تکه‌تکه کرده و خوراکِ سگ‌ها کردند.