بیماری‌های قلبی‌عروقی اصلی‌ترین عامل مرگ‌و‌میر در جهان هستند؛ افرادی که سالیانه در اثر بیماری‌های قلبی‌عروقی از دنیا می‌روند، بیشتر از افرادی هستند که در اثر هر علت دیگری جان خود را از دست می‌دهند.

سکته های مغزی و قلبی

بر اساس آخرین آمار منتشر‌شده از سوی سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۷، مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری عروق کرونر قلب در ایران ۸۹۱۱۶ مورد یا ۲۷/۴۷ درصد کل موارد مرگ‌و‌میر بوده‌است. با نرخ ۱۷۰/۷۸ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر، از این لحاظ ایران در رتبه‌ی ۳۵ جهان قرار دارد.

از بیشتر بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌توان با اصلاح عوامل خطرساز رفتاری مانند مصرف تنباکو، رژیم غذایی ناسالم و چاقی، عدم فعالیت جسمی و مصرف بیش از اندازه‌ی الکل پیشگیری کرد. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی یا افرادی که در معرض این بیماری‌ها هستند، نیاز به تشخیص سریع و مدیریت بیماری دارند.حمله‌ی قلبی (heart attack)‌ یا سکته‌ی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که در اثر بروز انسداد در رگ‌های خونی، جریان خون به قلب متوقف شود. این انسداد اغلب ناشی از تجمع چربی، کلسترول و دیگر موادی است که موجب تشکیل یک پلاک در سرخرگ‌هایی می‌شوند که قلب را تغذیه می‌کنند (سرخرگ‌های کرونری). پلاک در نهایت می‌شکند و ایجاد یک لخته می‌کند. توقف در جریان خونی که قلب را تغذیه می‌کند، می‌تواند موجب بروز آسیب یا تخریب بخشی از ماهیچه‌ی قلب شود. یک حمله‌ی قلبی که آنفارکتوس میوکارد نیز نامیده‌می‌شود، می‌تواند در مواردی حتی کشنده باشد اما درمان آن طی سال‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته‌است. علایم و نشانه‌های معمول حمله‌ی قلبی عبارتند از :

احساس فشار، تنگی، درد یا تیر کشیدن در ناحیه قفسه‌ی سینه یا بازوها که ممکن‌است تا گردن، فک و کمر ادامه داشته باشد
حالت تهوع، سوء هاضمه، سوزش قلب یا درد در ناحیه‌ی شکمی
تنگی نفس
عرق سرد
خستگی
احساس سبکی در سر یا سرگیجه‌های ناگهانی
تمام افرادی که دچار حمله‌ی قلبی می‌شوند، دارای علایم یکسان یا شدت برابری از علایم نیستند. برخی از افراد درد کمی دارند؛ برخی دیگر ممکن است درد بیشتری احساس کنند. برخی افراد علامتی ندارند و برای برخی دیگر نخستین علامت ممکن‌است توقف ناگهانی قلب باشد. اگرچه، هر چقدر فرد علایم و نشانه‌های بیشتری داشته باشد، احتمال اینکه دچار حمله‌ی قلبی شده‌باشد، بیشتر است. برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی اتفاق می‌افتند اما بسیاری از افراد ساعت‌ها، روزها و حتی هفته‌ها قبل از بروز حمله‌ی قلبی دارای نشانه‌ها و علایم هشدار‌دهنده‌ی این بیماری هستند. اولین هشدار ممکن است احساس درد یا فشار در منطقه‌ی قفسه‌ی سینه (آنژین) باشد که در اثر فعالیت تشدید می‌شود و با استراحت فروکش می‌کند. آنژین در اثر کاهش موقتی در جریان خون قلب اتفاق می‌افتد.حمله‌ی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا تعداد بیشتری از سرخرگ‌های کرونری (سرخرگ‌هایی که خون را به ماهیچه‌ی قلب می‌رسانند) مسدود شوند. با گذشت زمان و در نتیجه‌ی تجمع مواد مختلف از جمله کلسترول، سرخرگ ممکن است باریک شود (آترواسکلروزیس). این مشکل که با عنوان بیماری عروق کرونری شناخته‌می‌شود، علت بیشتر حملات قلبی است. در جریان یک حمله‌ی قلبی، یکی از پلاک‌های تشکیل‌شده در دیواره‌ی سرخرگ ممکن است پاره شود و کلسترول و دیگر مواد آن وارد جریان خون شود. در محل پارگی پلاک، یک لخته‌ی خون تشکیل می‌شود و اگر اندازه‌ی آن به حد کافی بزرگ باشد، می‌تواند از عبور خون از سرخرگ‌های کرونری ممانعت کند و اکسیژن و مواد مغذی به ماهیچه‌ی قلب نرسد (ایسکمی). فرد مبتلا ممکن است دچار انسداد کامل یا جزئی سرخرگ شود. مراحل تشخیص و درمان این دو وضعیت می‌تواند متفاوت باشد. یکی دیگر از علل حمله‌ی قلبی، اسپاسم یکی از سرخرگ‌های کرونری است که مانع رسیدن جریان خون به بخشی از ماهیچه‌ی قلب خواهد شد. استفاده از تنباکو و مواد مخدری نظیر کوکائین می‌تواند منجر به اسپاسم‌های مرگبار شود.

عوامل خطرساز حمله‌ قلبی

عوامل شناخته‌شده‌ای در تجمع ناخواسته‌ی رسوبات چربی در سرخرگ‌ها نقش دارند و البته بیشتر این عوامل قابل اصلاح هستند.

سن: مردان دارای سن ۴۵ سال و بیشتر و زنان دارای سن ۵۵ سال و بیشتر نسبت به مردان و زنان جوان‌تر احتمال بیشتری دارد که دچار حمله‌ی قلبی شوند.
تنباکو: این مساله شامل کشیدن سیگار و نیز قرار گرفتن به مدت طولانی در معرض دود سیگار فردی که سیگار می‌کشد، است.
فشار خون بالا: با گذشت زمان فشار خون بالا می‌تواند موجب وارد شدن آسیب به سرخرگ‌هایی که قلب را تغذیه می‌کنند، شود. فشار خون بالایی که همراه با مشکلات دیگری نظیر چاقی، کلسترول بالا یا دیابت است، خطر دچار شدن به حمله‌ی قلبی را افزایش می‌دهد.
سطوح بالای کلسترول و تری‌گلیسریدها در خون: سطوح بالای کلسترول‌های نامطلوب (لیپوپروتئین‌های دارای چگالی کم) می‌تواند موجب تنگ شدن سرخرگ‌ها شود. سطوح بالای تری‌گلیسریدها (نوعی از چربی خون که با رژیم غذایی ارتباط دارد) نیز خطر حمله‌ی قلبی را افزایش می‌دهد. البته سطوح بالای کلسترول‌های مطلوب (لیپوپروتئین‌های دارای چگالی بالا) خطر حمله‌ی قلبی را کاهش می‌دهد.
چاقی: چاقی با سطوح بالای کلسترول، سطوح بالای تری‌گلیسریدها، فشار خون بالا و دیابت همراه است. با این حال کاهش فقط ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند موجب کاهش این خطر شود.
دیابت: عدم تولید مقدار کافی انسولین (هورمونی که توسط پانکراس ترشح می‌شود) یا فقدان پاسخ مناسب نسبت به آن، موجب افزایش قند خون می‌شود و این امر موجب افزایش خطر حمله‌ی قلبی می‌شود.
سندرم متابولیکی: این مساله زمانی اتفاق می‌افتد که فرد دچار چاقی، فشار خون بالا و قند خون بالا باشد. داشتن سندرم متابولیکی خطر ابتلا به بیماری قلبی را در فرد دو برابر می‌کند.
سابقه‌ی خانوادگی: اگر فرد دارای خواهر یا برادر، پدر یا مادر و یا پدربزرگ و مادربزرگی باشد که دچار حمله‌ی قلبی شده‌باشد (برای خویشاوندان مذکر تا سن ۵۵ و برای خویشاوندان مونث تا سن ۶۵)، خود او هم در معرض خطر این مشکل قرار دارد.
عدم فعالیت فیزیکی: غیرفعال بودن موجب افزایش سطح کلسترول خون و چاقی می‌شود. افرادی که به‌طور منظم ورزش می‌کنند، دارای وضعیت قلبی‌عروقی بهتری هستند، برای مثال فشار خون آن‌ها پایین‌تر است.
استرس: واکنش فرد در برابر استرس ممکن است به‌شیوه‌ای باشد که او را در معرض خطر حمله‌ی قلبی قرار ‌‌دهد.
مصرف مواد مخدر: استفاده از داروهای محرک نظیر کوکائین یا آمفتامین‌ها می‌تواند موجب اسپاسم عروق کرونری و در نهایت حمله‌ی قلبی شود.
سابقه‌ی پری-اکلامپسیا: این بیماری که موجب افزایش فشار خون در دوران بارداری می‌شود، خطر ابتلا به بیماری قلبی را در تمام زندگی افزایش می‌دهد.
بیماری‌های خودایمنی: ابتلا به بیماری‌هایی نظیر روماتیسم مفصلی یا لوپوس می‌تواند موجب افزایش خطر بروز حمله‌ی قلبی شود.